Thức ăn chăn nuôi đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc cung cấp dưỡng chất cho sự phát triển, sức khỏe và năng suất của vật nuôi, khiến nó trở thành một phần không thể thiếu trong ngành chăn nuôi hiện đại. Loại thức ăn này gồm nhiều thành phần dinh dưỡng khác nhau như protein, carbohydrate, vitamin và khoáng chất – được phối trộn để phù hợp với chế độ ăn của từng loài vật nuôi khác nhau.
Ngành nuôi trồng thủy sản (sử dụng nguyên liệu như bột cá), cũng như các doanh nghiệp chăm sóc thú cưng và chăn nuôi gia cầm, ngày càng áp dụng thức ăn công nghiệp cho mục đích sản xuất. Việc bổ sung này giúp tăng sản lượng sữa, nâng cao khả năng đẻ trứng và cải thiện chất lượng thịt. Những loại thức ăn được thiết kế hợp lý giúp vật nuôi tăng trưởng nhanh hơn, hiệu quả chuyển hóa thức ăn cao hơn, từ đó giảm nguy cơ mắc bệnh và nâng cao sức khỏe tổng thể.
Thức ăn chăn nuôi được chia thành nhiều loại chính như:
- Thức ăn hỗn hợp hoàn chỉnh (complete feeds),
- Thức ăn thô (roughage feeds),
- Thức ăn tinh (concentrate feeds).
Lý do chính cho sự phát triển mạnh mẽ này là nhu cầu ngày càng cao về các sản phẩm chăn nuôi chất lượng như trứng, sữa và thịt – trở thành động lực thúc đẩy toàn cầu. Ngoài ra, loại thức ăn này còn giúp đảm bảo vật nuôi nhận đủ các dưỡng chất thiết yếu cho sự phát triển, tăng trưởng khỏe mạnh và phúc lợi tổng thể.
Nhờ việc bổ sung đúng cách vào khẩu phần ăn, nhà sản xuất có thể tạo ra thực phẩm chứa giá trị dinh dưỡng cao hơn cả các nguồn đạm động vật truyền thống. Theo báo cáo khảo sát sản xuất thức ăn chăn nuôi toàn cầu năm 2022 của Alltech (ấn bản lần thứ 11), sản lượng thức ăn sản xuất toàn cầu đạt khoảng 1,266 tỷ tấn.
Hình 1: Sản lượng thức ăn chăn nuôi thế giới, tỷ tấn, 2021 đến 2022
6 xu hướng nổi bật đang định hình tương lai ngành sản xuất thức ăn chăn nuôi:
- Nguyên liệu thức ăn bền vững và thân thiện môi trường
- Dinh dưỡng chính xác và giải pháp khẩu phần tùy biến
- Chuyển đổi số và công nghệ nông nghiệp thông minh
- Tập trung vào sức khỏe và phúc lợi động vật
- Thay đổi quy định pháp lý và toàn cầu hóa
- Biến chuyển từ nhu cầu người tiêu dùng
Hãy cùng tìm hiểu chi tiết từng xu hướng dưới đây:
Contents
1. Nguyên liệu thức ăn bền vững và thân thiện môi trường
Xu hướng hiện nay là tìm kiếm nguồn protein thay thế nhằm giảm tác động tiêu cực của nguyên liệu truyền thống (như đậu nành và bột cá) lên môi trường. Các nguồn thay thế bao gồm: protein từ côn trùng, tảo, và protein tế bào đơn (từ vi khuẩn hoặc nấm).
Hiện nay, loại protein từ vi sinh vật (lên men) đang trở thành xu hướng được quan tâm mạnh mẽ nhờ chất lượng cũng như sự an toàn mà chúng mang lại. Giảm thiểu được một số tác động tiêu cực mà đạm động vật mang lại chẳng hạn như nhiễm khuẩn Ecoli hay Salmonella. Trong đó phải kể đến 3 sản phẩm điển hình của protein từ vi sinh vật lên men là:
- Dịch đạm FML: tỷ lệ đạm tối thiểu 25%, vi sinh vật vẫn còn hoạt động nên có thể tăng cường khả năng lên men thức ăn chẳng hạn ủ chua thức ăn.
- Bột đạm Ajitein: tỷ lệ đạm tối thiểu 52%, được đóng gói dưới dạng bao 25kg và hạn sử dụng tối đa 3 năm rất dễ lưu trữ và bảo quản. Sản phẩm này có tính chất hút ẩm cao nên giúp định hình và tăng kết dính viên cám. Đặc biệt hơn, sản phẩm này còn được sử dụng trong ngành sản xuất thuốc thú y.
- Đạm viên Vedafeed: tỷ lệ đạm tối thiểu 60%, có dạng viên màu nâu sẫm thích hợp để sản xuất các loại cám viên tối màu, đặc biệt trong thủy sản.
Ngoài ra, ngành cũng đang hướng tới nền kinh tế tuần hoàn – tận dụng phụ phẩm thực phẩm và phế thải nông nghiệp làm nguyên liệu thức ăn, nhằm giảm lãng phí và khí thải carbon. Một số sản phẩm tiêu biểu như bã nành – phụ phẩm của ngành chế biến dầu nành, cám mì – phụ phẩm sau khi sản xuất bột mì…
2. Dinh dưỡng chính xác và khẩu phần tùy biến
Nhờ sự phát triển của sinh hóa học và công nghệ dữ liệu, ngành chăn nuôi ngày nay có thể ứng dụng dinh dưỡng chính xác – tối ưu sự phát triển và giảm lãng phí thông qua các công thức thức ăn được thiết kế riêng cho từng loài, giống, hoặc cá thể.
Một lĩnh vực mới nổi là di truyền học dinh dưỡng (nutrigenomics) – nghiên cứu cách chế độ ăn ảnh hưởng đến biểu hiện gen ở vật nuôi. Điều này giúp tạo ra công thức thức ăn nâng cao hiệu suất tăng trưởng và sức khỏe, đồng thời thúc đẩy nông nghiệp bền vững.
3. Chuyển đổi số và công nghệ nông nghiệp thông minh
Ngành đang bước vào một cuộc cách mạng nhờ tích hợp phân tích dữ liệu lớn (big data) và thiết bị IoT vào sản xuất thức ăn. Cảm biến thông minh giúp giám sát chất lượng thức ăn, tình trạng vật nuôi và môi trường theo thời gian thực – từ đó điều chỉnh chế độ ăn phù hợp, giảm lãng phí.
Bên cạnh đó, các robot nông nghiệp như của Aigen, EcoRobotix… đang đảm nhiệm các tác vụ như gieo trồng, làm cỏ, hút côn trùng, thu hoạch và đóng gói. Những công nghệ này ngày càng phổ biến vì chúng giúp giải quyết thiếu hụt lao động và nâng cao hiệu quả canh tác.
4. Tập trung vào sức khỏe và phúc lợi vật nuôi
Nhu cầu về loại thức ăn không chỉ nuôi dưỡng mà còn tăng cường sức khỏe đường ruột, miễn dịch và giảm lệ thuộc vào kháng sinh ngày càng tăng. Các thành phần phổ biến bao gồm: probiotics, prebiotics, enzyme, acid hữu cơ, tinh dầu, chiết xuất thực vật…
Xu hướng này được thúc đẩy bởi quy định siết chặt việc dùng kháng sinh trong thức ăn và mong muốn của người tiêu dùng về sản phẩm sạch, an toàn.
5. Thay đổi pháp lý và toàn cầu hóa
Ngành thức ăn chăn nuôi phải thích ứng với nhiều quy định nghiêm ngặt hơn liên quan đến chất lượng, an toàn và tác động môi trường. Doanh nghiệp cần cập nhật các tiêu chuẩn mới về phụ gia, ghi nhãn và tính bền vững – nếu không sẽ bị gián đoạn sản xuất.
Ngoài ra, những biến động gần đây của chuỗi cung ứng toàn cầu cho thấy sự cần thiết phải đa dạng hóa nguồn nguyên liệu và phát triển năng lực sản xuất nội địa. Điều này cũng thúc đẩy đổi mới về công nghệ bảo quản và vận chuyển thức ăn.
6. Biến chuyển từ nhu cầu người tiêu dùng
Người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến nguồn gốc thực phẩm – bao gồm cả thức ăn dùng cho vật nuôi. Để đáp ứng yêu cầu minh bạch và truy xuất nguồn gốc, công nghệ blockchain và các hệ thống theo dõi đang được ứng dụng.
Ngoài ra, sự xuất hiện của thịt nuôi cấy trong phòng thí nghiệm và thịt có nguồn gốc thực vật đang làm thay đổi công thức thức ăn chăn nuôi, buộc ngành phải tìm ra nguyên liệu và phương pháp phối trộn mới phù hợp với xu hướng này.
Kết luận:
Tương lai ngành sản xuất thức ăn chăn nuôi đang được định hình bởi nhiều yếu tố:
- Nhu cầu thay đổi từ người tiêu dùng
- Cam kết về phát triển bền vững
- Tiến bộ công nghệ
Doanh nghiệp nào chủ động thích nghi, đầu tư vào R&D và minh bạch hóa chuỗi sản xuất sẽ chiếm lợi thế và phát triển bền vững. Đồng thời, những đổi mới này cũng góp phần xây dựng một hệ thống thực phẩm minh bạch và hiệu quả hơn, thúc đẩy tăng trưởng cho toàn ngành nông nghiệp chăn nuôi.
Bài viết được Phú An Khánh biên dịch từ Top Trends Shaping the Future of Animal Feed Production