Thuế đối ứng là gì? Cách tính thuế đối ứng là gì sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố mức thuế nhập khẩu với hàng chục nền kinh tế, trong đó Việt Nam chịu mức 46% vào ngày 2/4 (theo giờ Mỹ). Cách tính này gây ra nhiều thắc mắc trong giới, ngành kinh tế hiện nay. Hãy cùng Phú An Khánh tìm hiểu nhé!
Contents
Thông tin về thuế đối ứng Mỹ áp đặt cho các nước
Tại sự kiện 2/4 (theo giờ Mỹ), Tổng thống Mỹ cũng mang theo tấm bảng ghi mức thuế áp dụng với từng nền kinh tế. Trong đó:
- Anh, Brazil, Singapore sẽ chịu 10% thuế
- Liên minh châu Âu, Malaysia, Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ chịu 20-26%
- Trung Quốc và Việt Nam nằm trong nhóm các nước bị áp mức thuế cao nhất, lần lượt là 34% và 46%.
Trên chiếc bảng công bố mức thuế, Nhà Trắng liệt kê mức thuế các nước “đang áp cho Mỹ”, như Việt Nam, Trung Quốc, Liên minh châu Âu đang áp Mỹ mức thuế lần lượt 90%, 67%, 39%.
Thuế đối ứng là gì?
Khái niệm thuế đối ứng là gì: Thuế đối ứng là một loại thuế nhập khẩu do một quốc gia áp dụng nhằm phản ứng lại hoặc cân bằng các chính sách thuế quan, trợ cấp hoặc những hành động thương mại không công bằng từ một quốc gia khác. Thuế đối ứng tiếng Anh là Reciprocal Tariff.
Mục tiêu của thuế đối ứng là bảo vệ nền kinh tế trong nước khỏi sự cạnh tranh thiếu công bằng đến từ hàng hóa nhập khẩu, đặc biệt khi các sản phẩm đó được hỗ trợ bởi trợ cấp từ chính phủ nước xuất khẩu, gây thiệt hại cho ngành sản xuất trong nước.
Cách tính thuế đối ứng?
Mức thuế các quốc gia mà ông Trump cho rằng đang gây thâm hụt thương mại với Mỹ được tính như thế nào? Cách tính thuế đối ứng là gì?
Theo Cơ quan Đại diện Thương mại Hoa Kỳ (trực thuộc Văn phòng Tổng thống), thuế đối ứng được xác định là mức thuế nhập khẩu cần thiết để điều chỉnh sự mất cân bằng trong cán cân thương mại song phương giữa Hoa Kỳ và từng đối tác thương mại.
Việc tính toán này dựa trên giả định rằng thâm hụt thương mại xuất phát từ sự kết hợp giữa các rào cản thuế quan và phi thuế quan, vốn làm cản trở dòng chảy thương mại cân bằng. Thuế quan có tác động trực tiếp bằng cách làm giảm lượng hàng hóa nhập khẩu.
- Mức thuế quan đối ứng có thể dao động từ 0% đến 99%, với mức trung bình là 20% nếu không bao gồm thuế, và khoảng 41% nếu tính cả thuế nhập khẩu.
Để xây dựng khái niệm về thuế quan đối ứng, người ta đã tính toán các mức thuế cần thiết nhằm đưa cán cân thương mại song phương về trạng thái cân bằng, tức là thâm hụt bằng 0. Mặc dù nhiều mô hình thương mại quốc tế giả định rằng cán cân thương mại sẽ tự điều chỉnh theo thời gian, nhưng Hoa Kỳ đã liên tục ghi nhận tình trạng thâm hụt tài khoản vãng lai trong suốt 50 năm qua. Điều này cho thấy giả định cơ bản của phần lớn các mô hình thương mại là không phản ánh đúng thực tế.
Theo Cơ quan Đại diện Thương mại Hoa Kỳ, tình trạng thâm hụt thương mại kéo dài đã khiến nhu cầu tiêu dùng trong nước chảy ra khỏi nền kinh tế Hoa Kỳ và chuyển sang thị trường toàn cầu. Hệ quả là từ năm 1997 đến nay, hơn 90.000 nhà máy tại Mỹ đã phải đóng cửa và ngành sản xuất mất trên 6,6 triệu việc làm, tương đương mức sụt giảm hơn một phần ba so với thời kỳ cao điểm.
Dù việc định lượng tác động của hàng chục nghìn chính sách – bao gồm thuế quan, quy định, thuế nội địa và các biện pháp khác – của từng quốc gia là vô cùng phức tạp, nếu không muốn nói là không khả thi, thì ảnh hưởng tổng thể của chúng vẫn có thể được thể hiện thông qua việc xác định mức thuế quan cần thiết để đưa thâm hụt thương mại song phương về mức cân bằng.
Nếu tình trạng thâm hụt thương mại kéo dài xuất phát từ các chính sách và yếu tố cơ bản liên quan đến thuế quan và phi thuế quan, thì việc áp dụng một mức thuế nhập khẩu có tính chất đối ứng nhằm bù đắp những yếu tố này có thể được xem là hợp lý và công bằng.
Giả định một bối cảnh trong đó Hoa Kỳ áp dụng mức thuế nhập khẩu là τᵢ đối với quốc gia i, và ∆τᵢ đại diện cho sự điều chỉnh trong mức thuế đó.
Giả sử:
- ε < 0 là hệ số co giãn của nhập khẩu theo giá,
- φ > 0 là hệ số phản ánh mức độ chuyển giá của thuế vào giá hàng nhập khẩu
- mᵢ > 0 là tổng kim ngạch nhập khẩu từ quốc gia i,
- xᵢ > 0 là tổng kim ngạch xuất khẩu sang quốc gia đó.
- Khi thuế suất thay đổi, lượng nhập khẩu sẽ giảm tương ứng với ∆τᵢ * ε * φ * mᵢ < 0.
Trong trường hợp giả định rằng ảnh hưởng của tỷ giá hối đoái và các tác động cân bằng tổng thể là không đáng kể, thì mức thuế đối ứng cần thiết để đưa cán cân thương mại song phương về mức cân bằng (tức là bằng 0) sẽ thỏa mãn phương trình:
Lựa chọn tham số
Để tính toán mức thuế quan đối ứng, dữ liệu xuất nhập khẩu năm 2024 được lấy từ Cục Thống kê Dân số Hoa Kỳ. Các tham số ε và φ đã được lựa chọn dựa trên các nghiên cứu hiện có. Cụ thể, độ co giãn của cầu nhập khẩu theo giá, ký hiệu là ε, được đặt ở mức 4.
Mặc dù một số bằng chứng gần đây cho thấy độ co giãn trong dài hạn có thể vào khoảng 2 (Boehm và cộng sự, 2023), nhưng các ước lượng vẫn còn khác nhau. Để đảm bảo tính thận trọng, nghiên cứu đã tham khảo các kết quả cho thấy độ co giãn cao hơn, dao động từ 3 đến 4 (ví dụ: Broda và Weinstein, 2006; Simonovska và Waugh, 2014; Soderbery, 2018).
Trong khi đó, hệ số φ – đại diện cho mức độ mà giá nhập khẩu phản ánh sự thay đổi trong thuế quan – được đặt ở mức 0,25. Các nghiên cứu gần đây về tác động của thuế quan Hoa Kỳ đối với hàng hóa Trung Quốc cho thấy rằng mức độ chuyển tải thuế quan vào giá bán lẻ tương đối thấp (Cavallo và cộng sự, 2021).
Kết quả phân tích
Mức thuế quan đối ứng được thiết lập với ngưỡng tối thiểu là 0. Trong một số trường hợp, có thể cần áp dụng mức thuế thấp nhất cao hơn để giảm thiểu sự biến động về giá vận chuyển cũng như hạn chế tác động của việc chuyển giá. Mức thuế được tính dao động trong khoảng từ 0% đến 99%. Bình quân không trọng số đối với các quốc gia gây thâm hụt cho Hoa Kỳ là khoảng 50%, trong khi mức trung bình toàn cầu không trọng số là 20%.
Nếu xét theo trọng số dựa trên kim ngạch nhập khẩu, mức trung bình ở nhóm quốc gia gây thâm hụt là 45% và mức trung bình toàn cầu là 41%. Độ lệch chuẩn dao động từ 20,5 đến 31,8 điểm phần trăm, cho thấy sự phân tán đáng kể trong các mức thuế đề xuất.
Áp dụng cách tính này vào trường hợp Việt Nam như sau:
- Tổng kim ngạch xuất khẩu sang Mỹ đạt 136,6 tỷ USD
- Trong khi nhập khẩu từ Mỹ chỉ là 13,1 tỷ USD
→ Tạo ra mức thâm hụt cho Hoa Kỳ là 123,5 tỷ USD, tương đương khoảng 90% tổng kim ngạch
Từ góc nhìn của Hoa Kỳ, con số này được xem như một “mức thuế vô hình” mà Việt Nam đang áp dụng lên hàng hóa Mỹ. Do đó, Hoa Kỳ đề xuất áp mức thuế 46% – tương đương khoảng một nửa mức thuế lý thuyết theo mô hình tính toán.
Tương tự với Trung Quốc, mức thâm hụt thương mại của Mỹ là khoảng 320 tỷ USD trên tổng kim ngạch 580 tỷ USD, dẫn đến mức thuế lý thuyết là 67%. Mỹ dự kiến áp thuế ở mức 34%, tương đương một nửa mức này. Tuy nhiên, do Trung Quốc đã chịu một mức thuế cơ bản khoảng 20% từ trước, nên tổng mức thuế thực tế sẽ lên đến ít nhất 54%, cao hơn mức tính toán ban đầu do yếu tố chồng thuế.
Tổng thống Donald Trump nhấn mạnh rằng phương pháp tính thuế mới dựa trên danh sách cập nhật các rào cản thương mại mà Hoa Kỳ cho là nhiều quốc gia đang áp dụng đối với hàng hóa Mỹ — những rào cản này được cho là đã được nới lỏng trong nhiệm kỳ của cựu Tổng thống Joe Biden.
Tại một cuộc họp báo trước đó, đại diện Nhà Trắng cho biết các con số thuế quan được xây dựng dựa trên các phương pháp tính toán tiêu chuẩn do Hội đồng Cố vấn Kinh tế đề xuất. Một quan chức nhấn mạnh rằng mô hình này dựa trên giả định rằng thâm hụt thương mại giữa Mỹ và một quốc gia phản ánh tổng hợp các hành vi thương mại không công bằng từ phía quốc gia đó.
Tóm lại, thuế đối ứng là gì được trả lời chính xác là một công cụ quan trọng trong chính sách thương mại, được sử dụng để phản ứng lại các hành vi thương mại không công bằng từ phía đối tác nước ngoài. Loại thuế này không chỉ nhằm bảo vệ nền sản xuất trong nước trước sự cạnh tranh méo mó từ hàng hóa được trợ cấp, mà còn góp phần điều chỉnh thâm hụt thương mại song phương. Trong bối cảnh toàn cầu hóa và cạnh tranh ngày càng gay gắt, việc hiểu rõ thuế đối ứng là gì sẽ giúp các bên liên quan – từ nhà hoạch định chính sách đến doanh nghiệp – có cái nhìn toàn diện hơn về các biện pháp phòng vệ thương mại và lợi ích quốc gia.
Nguồn: Baomoi