Một nhà khoa học tại Đại học Alberta (Canada) vừa đưa ra một cách nhìn hoàn toàn mới về bệnh sốt sữa (milk fever) ở bò sữa, một bệnh thường xảy ra quanh thời điểm sinh. Điều đặc biệt là lý thuyết này không chỉ giúp điều trị tốt hơn cho bò mà còn có thể áp dụng vào y học con người.
Contents
- 1 Bệnh sốt sữa không đơn thuần chỉ là thiếu canxi
- 2 Sự đảo chiều trong suy nghĩ: Viêm đến trước, rồi mới hạ canxi
- 3 Hướng điều trị chính xác hơn và ít phụ thuộc vào canxi bổ sung
- 4 Mạng lưới Canxi – Viêm và mối liên hệ với bệnh lý ở người
- 5 Tương lai của nghiên cứu: thay đổi hoàn toàn góc nhìn về sốt sữa
Bệnh sốt sữa không đơn thuần chỉ là thiếu canxi
Lâu nay, ngành chăn nuôi bò sữa vẫn cho rằng sốt sữa là do giảm canxi trong máu, khiến bò bị yếu cơ, không đứng được, thậm chí tử vong. Nhưng theo Giáo sư Burim Ametaj, chuyên gia về sinh học miễn dịch dinh dưỡng tại Đại học Alberta, cách giải thích này không còn đủ.
Ông đã đề xuất một khái niệm mới gọi là Mạng lưới Canxi – Viêm (Calci-Inflammatory Network). Đây là một cách tiếp cận nhìn nhận mối liên hệ hai chiều giữa hệ miễn dịch và tín hiệu canxi trong cơ thể.
“Chúng ta đã quen nhìn sốt sữa như một vấn đề thiếu khoáng chất. Nhưng thật ra, đó là một phản ứng viêm phức tạp, và giảm canxi có thể chỉ là hệ quả, chứ không phải nguyên nhân chính.” GS. Ametaj chia sẻ.
Sự đảo chiều trong suy nghĩ: Viêm đến trước, rồi mới hạ canxi
Thay vì hỏi “thiếu canxi gây ra điều gì?”, nhóm của ông đã hỏi ngược lại: “Cơ thể chủ động hạ canxi để làm gì?”
Với phương pháp immunometabolomics (miễn dịch-chuyển hóa), họ phát hiện rằng phản ứng viêm xảy ra từ sớm thậm chí 11 tuần trước khi sốt sữa xuất hiện. Những con bò này đã bắt đầu xuất hiện các dấu hiệu viêm như cytokine tiền viêm và protein pha cấp từ rất lâu trước khi có biểu hiện bệnh.
Điều đáng ngạc nhiên là các tín hiệu viêm không dừng lại khi bệnh khởi phát, mà thậm chí còn tăng mạnh hơn.
“Chúng tôi thấy một vòng lặp: viêm làm giảm canxi, trong khi thiếu canxi lại làm suy yếu hệ miễn dịch, khiến bò càng dễ nhiễm bệnh. Điều này cho thấy sốt sữa không chỉ là thiếu canxi, mà là rối loạn toàn bộ hệ miễn dịch, chuyển hóa của cơ thể.” ông nói.
Hướng điều trị chính xác hơn và ít phụ thuộc vào canxi bổ sung
Nếu đúng như lý thuyết này, việc điều trị sốt sữa nên dựa vào trạng thái viêm và miễn dịch của từng con bò, thay vì chỉ bổ sung canxi như hiện nay. Điều này có thể giúp:
- Giảm số lượng bò mắc bệnh
- Hạn chế sử dụng kháng sinh
- Cải thiện phúc lợi vật nuôi
“Chúng ta có thể xây dựng các chiến lược phòng bệnh dựa trên đặc điểm miễn dịch và giai đoạn sinh sản của bò, thay vì một công thức chung.” GS. Ametaj nhận định.
Mạng lưới Canxi – Viêm và mối liên hệ với bệnh lý ở người
Lý thuyết này không chỉ đúng với bò. Ở người, hạ canxi máu (hypocalcemia) cũng thường xảy ra ở bệnh nhân nặng như nhiễm trùng huyết, COVID-19, chấn thương nặng hoặc sau phẫu thuật lớn. Và cũng như ở bò, giảm canxi máu thường xảy ra cùng lúc hoặc ngay sau phản ứng viêm mạnh.
Hiện nay, y học vẫn tranh cãi về việc có nên bổ sung canxi cho bệnh nhân này hay không, vì bổ sung quá mức có thể gây hại.
“Chúng tôi đặt ra câu hỏi: Tại sao hạ canxi ở bò luôn bị xem là lỗi, trong khi ở người thì lại nghi ngờ rằng đó có thể là phản ứng thích nghi?” ông nói.
Theo nhóm nghiên cứu, việc giảm canxi có thể là một cơ chế điều hòa tự nhiên, giúp ngăn hệ miễn dịch hoạt động quá mức, điều có thể gây tổn thương mô nghiêm trọng.
Tương lai của nghiên cứu: thay đổi hoàn toàn góc nhìn về sốt sữa
Ametaj cho biết nhóm của ông sẽ tiếp tục nghiên cứu mối quan hệ giữa viêm và cân bằng canxi, để tìm ra các cách kiểm soát tốt hơn cho các bệnh liên quan đến rối loạn miễn dịch, chuyển hóa, không chỉ ở bò mà còn ở người.
“Chúng ta cần vượt qua cách nghĩ cũ rằng sốt sữa chỉ là do thiếu canxi. Đây là lúc để thay đổi tư duy, hiểu rõ hơn cách hệ miễn dịch và hệ khoáng chất phối hợp để bảo vệ cơ thể trong lúc bị stress hoặc bệnh nặng.” ông kết luận.
Nguồn: New theory on milk fever in cows may also benefit human health – Feedstrategy
