Dinh dưỡng không chỉ là một yếu tố quan trọng trong việc hỗ trợ tốt cho việc sinh trưởng và phát triển của vật nuôi mà nó còn có khả năng kiểm soát bệnh cho vật nuôi một cách hiệu quả, đặc biệt là trong những điều kiện khách quan bất lợi.
Chẳng hạn như gặp các tác nhân vi sinh vật khác nhau một cách thường xuyên gây ra nhiều đợt bùng phát dịch bệnh…. Chính vì vậy, cần phải có một chương trình dinh dưỡng nhằm giảm thiểu tác động của bệnh tật cho vật nuôi nói chung, cụ thể là gia cầm trong trường hợp này khi chúng gặp những điều kiện bất lợi. Để từ đó cải thiện sản xuất và lợi nhuận kinh tế cho người chăn nuôi.
Contents
7 yếu tố liên quan đến dinh dưỡng có thể kiểm soát bệnh trên gia cầm
Hình thức thức ăn ở dạng vật lý
Hình thức vật lý của thức ăn cũng có ảnh hưởng trực tiếp đến việc đáp ứng miễn dịch của gà. Chẳng hạn như những gia cầm được cho ăn lúa mì nguyên hạt hay bo bo (cao lương) có thể khiến mề của chúng phát triển hơn và hoạt động mạnh hơn những gia cầm được cho ăn ngũ cốc xay hoặc hạt vỡ.
Mề gia cầm hoạt động như một cơ chế bảo vệ tự nhiên để chống lại các tác nhân vi sinh vật khác nhau như các tế bào trứng, bào tử hoặc bào tử (oocytes, sporocysts or sporozoites), bằng phương pháp nghiền cơ học (mechanical destruction).
Nếu khẩu phần ăn không có kích thước hạt lớn để nghiền, mề sẽ phát triển kém dẫn đến teo nhỏ dần theo thời gian. Và từ đó, khiến gia cầm thải ra nhiều mầm bệnh hơn và dẫn đến dễ bị nhiễm vi khuẩn và khiến chúng lan rộng hơn.
Protein/Chất đạm
Trong hầu hết các đợt bùng phát dịch bệnh, người nuôi có thể cần phải tăng mức độ đạm trong khẩu phần ăn cho gia cầm. Hoặc ít nhất, họ cần phải duy trì mức độ đạm trong phạm vi được khuyến nghị.
Protein hay chất đạm đóng vai trò là chất điều hòa sự lưu thông của các hormon có tác động đến hệ thống miễn dịch của cơ thể như insulin, glucagon, thyroxine và hormone tăng trưởng (GH), và để từ đó cải thiện khả năng chống lại vi khuẩn và bệnh tật.
Mặc dù vậy, trong nhiều trường hợp khác, người nuôi lại buộc phải giảm lượng protein trong khẩu phần ăn để cải thiện một số tình trạng bệnh như bệnh cầu trùng chẳng hạn.
Khi gia cầm mắc bệnh cầu trùng, mà mức protein trong khẩu phần ăn cao thì có thể khiến hoạt động của enzyme trypsin trong ruột non của chúng tăng lên, dẫn đến việc giải phóng cầu trùng khỏi tế bào trứng nhanh hơn, hoạt động mạnh hơn và khiến cho hiệu quả tiêm phòng bị giảm đi.
Đồng thời, chế độ cho ăn cũng có thể ảnh hưởng đến mức độ nghiêm trọng của bệnh cầu trùng. Theo nhiều quan sát cho thấy, việc bỏ đói gà trước khi tiêm phòng bằng đường uống sẽ làm giảm khả năng nhiễm trùng, khả năng cao do lượng trypsin tiết ra thấp hơn do bị đói.
Chính vì vậy, việc điều chỉnh tăng giảm lượng đạm hay chọn chế độ ăn giàu đạm trong khẩu phần ăn cho gia cầm vào thời điểm tiêm phòng không phải lúc nào cũng là một biện pháp phòng bệnh hiệu quả.
Một số nguồn thức ăn giàu protein như đậu nành thô, bánh dầu bông, bánh dầu lanh… chứa các chất kháng dinh dưỡng khác nhau như chất ức chế trypsin, gossypol và glucoside sẽ gây ra một số tác động có hại đến ruột non và từ đó dẫn đến hệ thống miễn dịch cục bộ tại ruột non bị suy yếu, đồng thời là cả hệ miễn dịch của toàn bộ cơ thể do miễn dịch đường ruột thực hiện cả nhiệm vụ phòng vệ cục bộ và toàn thân. Vì vậy, cần tránh sử dụng nhiều nguồn đạm như vậy trong khẩu phần.
Một số loại đạm được nhà sản xuất thức ăn cho gia cầm sử dụng hiện nay có thể kể đến như đạm đơn bào dạng lỏng FML, đạm đơn bào dạng bột Ajitein hay đạm đơn bào dạng viên Vedafeed. Những loại đạm này được sản xuất bởi Ajinomoto và Vedan Việt Nam – 2 thương hiệu uy tín hàng đầu Việt Nam và Nhật Bản.
Đặc biệt hơn, dịch đạm FML được đánh giá có khả năng giúp nhà chăn nuôi nâng cao được hiệu quả kinh tế tốt nhờ chất lượng của dịch đạm như:
- Tỷ lệ đạm tốt >25%
- Không chứa chất kháng dinh dưỡng
- Không chứa tinh bột và chất xơ
- Đặc biệt phù hợp cho thú non – giai đoạn cần sự phát triển mạnh mẽ nhất
Để được tư vấn và báo giá sản phẩm đạm đơn bào FML, Ajitein và Vedafeed, vui lòng liên hệ với Phú An Khánh:
Công ty TNHH TMDV XNK Phú An Khánh
- Địa chỉ: 30/2D, Đường 8, Khu phố 5, Phường Tăng Nhơn Phú B, TP. Thủ Đức, TP. HCM
- Hotline: 0916.701.099 – 0941.204.488 – 0945.446.194
- Email: tuongvi@phuankhanh.net hoặc phuankhanh.net@gmail.com
- Zalo OA: zalo.me/2663064094813696270
- Fanpage: https://www.facebook.com/PhuAnKhanh
Chất béo
Chất béo trong khẩu phần ăn có tác động đến khả năng miễn dịch của gia cầm bằng cách:
- Thay đổi cấu trúc màng tế bào
- Hoặc điều chỉnh quá trình tổng hợp prostaglandin – chất quan trọng trong việc điều hòa sinh học và cả các phản ứng miễn dịch.
Trong một nghiên cứu cho biết, khi tăng lượng chất béo từ mỡ lợn/mỡ heo hoặc dầu cây rum (safflower oil) lên từ 3% đến 9% thì sức đề kháng của gà đối với các tác nhân gây bệnh như E. coli và M. bệnh lao đã được tăng lên một cách tỉ lệ thuận.
Trong số một vài tình trạng bệnh nhất định như cầu trùng, các loại axit béo nên được đưa vào khẩu phần ăn cũng nên được xem xét.
Chất béo có hàm lượng acid béo bão hòa cao có thể không được hấp thụ vào các micelle (một cụm phân tử có đầu ưa nước và đuôi kị nước). Bởi vì loại chất béo này dễ kết hợp thành các micelle hơn là loại chất béo có hàm lượng axit béo không bão hòa cao, nên kể cả nhiễm bệnh, quá trình tiêu hóa chất béo này cũng sẽ không bị gián đoạn đáng kể. Và điều này sẽ lần lượt xác định mức độ ảnh hưởng của các bệnh đến năng suất, nhất là các yếu tố có liên quan đến chất béo.
Khoáng chất và vitamin
Một số chất khoáng có khả năng điều hòa quần thể vi sinh vật trong ruột. Và nhờ tính kháng khuẩn cao, Cu và Zn (Đồng và Kẽm) thường được bổ sung ở mức cao hơn mức yêu cầu để tăng cường sức khỏe cho gia cầm và để giúp chúng tăng trưởng tốt hơn.
Tuy nhiên các chất khoáng khác nhau có những ảnh hưởng khác nhau nên việc bổ sung chúng vào khẩu phần ăn nên được dựa trên loại gì và tần suất bệnh đường ruột dự đoán ở gia cầm như thế nào.
Ví dụ như các chất khoáng như đồng và kẽm trong chế độ ăn thường dễ hòa tan hơn trong đường tiêu hóa sẽ có nhiều ảnh hưởng sinh lý tiêu cực đối với đoạn trước ruột non (tá tràng), trong khi những chất khoáng ít hòa tan hơn lại ảnh hưởng ở phần sau ruột non (hỗng tràng)
Vitamin cũng có ảnh hưởng đến tính toàn vẹn và hệ thống miễn dịch đường ruột.
Ví dụ, ở một số nghiên cứu về Vitamin A cho rằng, gà được cho ăn khẩu phần ăn thiếu Vitamin A có tỷ lệ chết cao hơn do E. acervulina và E. tenella. so với gà được cho ăn khẩu phần với 8.000 IU vitamin A cho mỗi kg thức ăn.
Điều này được giải thích rằng do lượng tế bào T-helper trong biểu mô ruột của gà giảm khi được cho ăn khẩu phần thiếu vitamin A. Trong khi đó, tế bào T-helper này có tác dụng điều phối nhiều phản ứng miễn dịch khác trong cơ thể thông qua việc tiết cytokine và tương tác với các tế bào miễn dịch khác
Ngoài ra, gia cầm cũng nên được bổ sung nhiều Vitamin E hơn khi chúng bị nhiễm E. coli.
Trong một nghiên cứu ở gà thịt 1 ngày tuổi, khi bổ sung mức vitamin E trong khẩu phần tăng từ 150 IU/kg lên 300 IU/kg khi gà được 1-2 tuần tuổi thì kháng thể chống E. coli cũng tăng lên. Những phản ứng miễn dịch tương tự cũng được ghi nhận đồng thời ở đàn gà bố mẹ, khi chúng được cho ăn 300 IU hoặc 450 IU vitamin E trong khẩu phần ăn. Thậm chí, bổ sung nhiều vitamin hơn thì khả năng chống lại bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn B. abortus ở thế hệ con lúc 7 ngày tuổi cũng tăng lên đáng kể.
Thảo mộc/thảo dược
- Thì là đen
Cây thì là đen (Nigella sativa L.) là một thảo dược giàu protein, chất béo, chất xơ và khoáng chất. Nó cũng chứa một lượng lớn các axit béo không bão hòa, chiếm 48-70% tổng hàm lượng dầu, với tỷ lệ axit béo không bão hòa đơn ít hơn chỉ chiếm 18-29%.
Ngoài ra, hạt của cây thì là đen còn chứa một lượng đáng kể tocopherol và các hợp chất hoạt tính sinh học liên quan như phytosterol và thymoquinone – những chất rất quan trọng trong việc tăng cường khả năng chống oxy hóa tổng thể của cơ thể và chống lại các căng thẳng, rối loạn chức năng miễn dịch và các biến chứng khác.
- Lá trà xanh
Lá trà xanh (Camellia sinensis) cũng đã được sử dụng trong lĩnh vực dinh dưỡng trị liệu, chủ yếu là do chúng có các chất dẫn xuất polyphenol như carnitine và catechin, mà những chất này đóng vai trò quan trọng trong quá trình oxy hóa axit béo và sản xuất ATP.
Các chất dẫn xuất nói trên cũng đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa và/hoặc điều trị các bệnh lý thần kinh, viêm tụy, khối u xơ, v.v. Tuy nhiên, những tác dụng này cho đến nay chỉ ghi nhận ở động vật thí nghiệm. Và để xác định tiệm năng và vai trò của lá chè/lá trà xanh thì cũng cần phải nghiên cứu thêm.
Thức ăn ép viên
Thức ăn dạng viên giúp duy trì cấu trúc và các chức năng bình thường của đường tiêu hóa. Gia cầm được cho ăn thức ăn dạng viên có mề phát triển hơn những gia cầm chỉ ăn thức ăn tự nhiên có sẵn trên mặt đất hay thức ăn được xay mịn.
Mề phát triển tốt đồng nghĩa với việc chúng có một hàng rào bảo vệ và ngăn chặn vi khuẩn gây bệnh xâm nhập vào đoạn xa của đường tiêu hóa tốt.
Ngoài ra, gia cầm được cho ăn thức ăn dạng viên thì nồng độ axit béo dễ bay hơi sẽ tăng lên và độ pH giảm xuống. Khi pH giảm, gia cầm cũng có khả năng kháng khuẩn đối với các bệnh xâm nhập vào phần xa của đường tiêu hóa.
Nước sạch
Cho gia cầm uống nước đã được xử lý bằng natri bisulfate trong giai đoạn 7 ngày tuổi sẽ có thể giúp chúng có lớp bảo vệ thứ hai cho cho vi khuẩn sản xuất axit lactic (LAPB) vốn là một phần của hệ sinh thái tại diều
Điều này giúp diều của gà non mới nở duy trì được độ pH ở mức thấp cho đến chi chúng tự thiết lập được quần thể LAPB ổn định
Khi độ pH của diều thấp cũng sẽ giúp hạn chế số lượng Salmonella, Clostridium hoặc khiến các vi sinh vật có hại khác phải di chuyển ra xa hơn dọc theo đường tiêu hóa và tạo điều kiện cho hệ vi sinh đường ruột của gà được bình thường.
Bài viết được dịch và tổng hợp bởi Phú An Khánh qua nguồn bài viết How poultry nutrition can control diseases
Để được tư vấn và báo giá sản phẩm đạm đơn bào FML, Ajitein và Vedafeed và các mặt hàng nông sản như cám mì, bã nành… vui lòng liên hệ với Phú An Khánh qua:
Công ty TNHH TMDV XNK Phú An Khánh
- Địa chỉ: 30/2D, Đường 8, Khu phố 5, Phường Tăng Nhơn Phú B, TP. Thủ Đức, TP. HCM
- Hotline: 0916.701.099 – 0941.204.488 – 0945.446.194
- Email: tuongvi@phuankhanh.net hoặc phuankhanh.net@gmail.com
- Zalo OA: zalo.me/2663064094813696270
- Fanpage: https://www.facebook.com/PhuAnKhanh